نخستین گزارش سالانه روند صنعت گردشگری ایران (۱۳۹۵)+اینفوگرافیک
گزارش اختصاصی: جمعه ۶ اسفند ۱۳۹۵
پیشگفتار
نمایشگاه بین المللی گردشگری و صنایع وابسته به عنوان یکی از رویدادهای رسمی نمایشگاهی ثبت شده در تقویم سازمان جهانی گردشگری (UNWTO)، همه ساله میزبان فعالان داخلی و خارجی در حوزه گردشگری است تا خدمات و توانمندی های را به عموم علاقمندان و سازمان ها و شرکت های همکار در زنجیره تأمین خود معرفی نمایند.
با توجه به اهمیت این نمایشگاه در تقویم نمایشگاهی گردشگری ایران که عمدتاً به دلیل حضور خیل عظیمی از فعالان صنعت در آن شکل گرفته است، «گروه مدیریت ایده های گردشگری» (IranTIM) با همکاری سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری و از طریق پیمایش، به بررسی نقطه نظرات مدیران و کارکنان شاغل در مؤسسات و سازمان های دولتی و خصوصی ایرانی شرکت کننده در دهمین دوره نمایشگاه (۲۱-۱۸ بمهن ۱۳۹۵) پرداخت تا بتواند با الهام از نمایشگاه های بزرگ بین المللی، دیدگاه فعالان صنعت درباره مسایل کلیدی صنعت گردشگری و مسایل روز تأثیرگذار بر روند آن را استخراج کند و از خلال نمایشگاه، خروجی مفیدی را در قالب یک گزارش تخصصی ارائه نماید.
گروه مدیریت ایده های گردشگری (IranTIM) در صدد است تا پیمایش حاضر را در سال های آتی نیز به طور مستمر انجام دهد. بدین ترتیب گزارش های سالانه با نگاه به «مسایل کلیدی بخش خصوصی و دولتی گردشگری»، «روند یک سال آتی» و «مقایسه دیدگاه ها با سال گذشته» تهیه خواهند شد تا در دسترس مسئولین و فعالان گردشگری کشور قرار گیرد.
از مدیران و کارکنان ایرانی شرکت کننده در (حدود) ۳۰۰ غرفه بخش خصوصی و دولتی، و همچنین سایر فعالان حاضر در دهمین دوره نمایشگاه (سال ۱۳۹۵)، در مجموع ۱۲۲۱ تَن از فعالان صنعت گردشگری در این نظرسنجی شرکت کردند.
از این میان، همانطور که در جدول زیر مشاهده می شود، بخش اعظم شرکت کنندگان، فعالان حوزه های «کارگزاران مسافرت و دفاتر خدمات مسافرتی»، «هتل ها و اقامتگاه ها» و «سازمان ها اعم از دولتی، شهرداری، منطقه آزاد و…» بودند.
۱. دیدگاه فعالان گردشگری درباره روندهای سفر در سال ۱۳۹۶ نسبت به ۱۳۹۵
یافته های کلیدی درباره «روند سفرهای گردشگران خارجی به ایران»:
- نگاه بیش از نیمی از فعالان صنعت گردشگری نسبت به افزایش میزان سفر گردشگران خارجی به ایران (یا به بیان دیگر، افزایش تعداد گردشگران ورودی به ایران) در سال آینده، نگاه خوشبینانه ای است و در این زمینه انتظار روند صعودی را دارند.
- در این میان، فعالان حوزه «رسانه و خبرگزاری» خوش بین ترین گروه نسبت به روند گردشگران ورودی به ایران در سال آینده، و فعالان حوزه «صنایع دستی» بدبین ترین گروه هستند.
- شاغلین «مراکز تفریحی ورزشی» و «گردشگری پزشکی و گردشگری سلامت» نیز بیش از سایر گروه ها به ادامه روند سال ۹۵ معتقدند.
- از سوی دیگر تنها ۱۵ درصد از مدیران و کارکنان «سازمان های دولتی، شهرداری ها و مناطق آزاد» نسبت به این روند بدبین هستند و بیش از نیمی از آنها رویکرد خوشبینانه ای را اتخاذ کرده اند.
- فعالان «مراکز آموزشی، پژوهشی و مشاوره» نیز همانند شاغلین سازمان ها رویکرد خوشبینانه ای دارند با این تفاوت که درجه خوشبینی این گروه بیشتر است.
- دیدگاه اعضای «جوامع، تشکل ها و NGOها» درباره این روند، بدبینانه نیست؛ با این حال، این گروه مابین خوش بینی و ادامه روند کنونی، اندکی تردید دارند.
- بخش اعظمی از فعالان «کسب و کارهای آنلاین، نرم افزارها و IT» نیز دیدگاه بسیار خوشبینانه ای دارند.
- درصد قابل توجهی از مدیران و کارکنان «کارگزاری های سفر و دفاتر خدمات مسافرتی»، «هتل ها و اقامتگاه ها» و همچنین «سایر بخش ها» نیز نسبت به افزایش میزان سفرهای گردشگران خارجی به ایران، خوش بین هستند.
یافته های کلیدی درباره «روند سفرهای خارجی ایرانیان»:
- به نظر می رسد مخاطبین نظرسنجی نسبت به روند سفر ایرانیان به خارج از کشور در سال ۹۶ چشمانداز مبهمی دارند. به طوری که خوش بینی و بدبینی آنها درباره افزایش میزان سفرهای خارجی ایرانیان در سال آینده تقربیاً به یک اندازه (در حدود ۳۰ درصد) است. و کمتر از نیمی از آنان انتظار دارند ایرانیان همانند سال ۹۵ به خارج از کشور سفر کنند.
- «رسانه ها و خبرگزاری ها» بیش از سایر گروه ها درگیر این ابهام هستند.
- این ابهام تابع عوامل بسیاری است:
مطابق مصاحبه های حضوری در خلال انجام نظرسنجی و نظرات شفاهی و کتبی تکمیلی شرکت کنندگان در پیمایش، از جمله مهم ترین این عوامل می توان به مساعد نبودن وضعیت اقتصادی و قدرت خرید مردم، سیر صعودی نرخ ارز و همچنین ناامنی مقصدهایی اشاره کرد که پیش از این بسیاری از مسافران ایرانی متقاضی سفر به آنها بودند.
- بیش از نیمی از «راهنمایان گردشگری» انتظار دارند در سال آینده میزان سفرهای خارجی ایرانیان افزایش یابد.
- شاغلین «مراکز تفریحی ورزشی» نیز همانند راهنمایان، بدون ابهام، یک روند صعودی را برای این نوع سفرها پیش بینی کرده اند.
- هر چند فعالان «صنایع دستی»، «کارگزاران سفر و دفاتر خدمات مسافرتی» و «سایر بخش ها» نسبت به این روند بدبین نیستند؛ اما مابین خوش بینی و ادامه روند کنونی، اندکی تردید دارند.
- اعضای «جوامع، تشکل ها و NGOها» در نقطه مقابل فعالان «صنایع دستی» و «دفاتر خدمات مسافرتی» قرار دارند: این گروه هر چند نسبت به روند سفرهای خارجی خوش بین نیستند؛ اما مابین بدبینی و ادامه روند کنونی، اندکی تردید دارند.
- در این میان، «حمل و نقل»، «سازمان ها»، «هتل ها و اقامتگاه ها»، «کسب و کارهای آنلاین» و «مراکز آموزشی، پژوهشی و مشاوره» با اطمینان بیشتری، ادامه روند سال ۹۵ را پیش بینی کرده اند.
یافته های کلیدی درباره «روند سفرهای داخلی»:
- بیش از نیمی از فعالان صنعت گردشگری انتظار دارند در سال ۹۶ شاهد افزایش میزان سفرهای ایرانیان در داخل کشور باشیم.
- فعالان «رسانه ها و خبرگزاری ها»، «مراکز آموزشی، پژوهشی و مشاوره»، «جوامع، تشکل ها و NGOها»، «کسب و کارهای آنلاین»، «کارگزاران و دفاتر خدمات مسافرتی» و «سایر بخش ها» رویکرد بسیار خوش بینانه ای نسبت به افزایش میزان سفرهای داخلی در سال ۹۶ دارند.
- «راهنمایان گردشگری»، «مراکز تفریحی ورزشی» و «فعالان صنایع دستی» انتظار دارند که میزان سفرهای داخلی در سال ۹۶ همانند سال ۹۵ باشد.
- هر چند مدیران و کارکنان «سازمان ها» نسبت به روند سفرهای داخلی در سال ۹۶ بدبین نیستند؛ اما تنها نیمی از آنها انتظار روند افزایشی در این حوزه را دارند.
نتیجه (۱):
- تشابه انتظارات فعالان گردشگری در زمینه سیر صعودی «میزان سفرهای گردشگران خارجی به ایران» و همچنین «میزان سفرهای ایرانیان در داخل کشور»، امید به توسعه صنعت گردشگری ایران را نوید می دهد.
- لذا متولیان گردشگری کشور بایستی با استفاده از ظرفیت انواع کسب و کارهای گردشگری، به توسعه این مهم اهتمام ورزند؛ و با اولویت بندی توسعه زیرساختی و روساختی مقصدهای بالفعل و بالقوه در سراسر کشور، مقصدهای جذابی را برای ارائه به گردشگران داخلی و خارجی توسعه دهند.
- بالاخص، نگاه خوش بینانه فعالان گردشگری نسبت به «گردشگری داخلی» و همچنین ابهام قابل تأمل آنان درباره روند «سفرهای خارجی ایرانیان»، فرصت مناسبی برای توسعه و ترویج مقصدهای جدید در جای جای ایران (یا توسعه مقصدهای پرطرفدار کنونی) می باشد که در غیر این صورت، تعلل در این کار منجر به پیشی گرفتن کشورهای خارجی در تعریف مقصدهای جدید برای گردشگران ایرانی خواهد شد.
- از سوی دیگر، باید اقداماتی در جهت افزایش خودباوری کارکنان سازمان های دولتی، شهرداری ها و… درباره قابلیت های صنعت گردشگری ایران صورت پذیرد؛ چرا که تغییر دیدگاه این بخش، تسریع و تسهیل سیر پیشرفت و همکاری با بخش خصوصی را در پی خواهد داشت.
۲. دیدگاه فعالان گردشگری درباره تأثیرگذاری اقدامات اخیر آمریکا بر روی تعداد گردشگران خارجی ایران
بازتاب خبری و تحلیلی اقدامات اخیر ایالات متحده آمریکا در رسانه های داخلی و خارجی (در زمینه وضع تحریم های گوناگون علیه ایران، محدودیت های ویزا برای افرادی که به ایران سفر کرده اند)، به یکی از موضوعات روز محافل گوناگون تبدیل شده است. با توجه به اهمیت روابط بین الملل در گردشگری، این مقوله در پیمایش حاضر مدنظر قرار گرفت.
یافته های کلیدی:
- برآیند نظرات فعالان صنعت گردشگری کشور حاکی از آن است که بخش اعظم آنان بر این باورند که اقدامات سوء آمریکا بر روی تعداد گردشگران خارجی ایران تأثیرگذار است (۶۶ درصد).
- در این میان، کمتر از یک درصد از شرکت کنندگان در نظرسنجی، این اثر را مثبت اعلام کردند.
- گروه «جاذبه ها، موزه ها و مراکز تاریخی فرهنگی» و همچنین «بانک و بیمه» با اطمینان بسیاری، اذعان کرده اند که اقدامات اخیر آمریکا تأثیری بر روی تعداد گردشگران خارجی ایران ندارد.
- علی رغم اینکه بیش از نیمی از مدیران و کارکنان «سازمان ها اعم از دولتی، شهرداری، مناطق آزاد و…»، «حمل و نقل، اعم از ریلی، جادهای و دریایی» و «گردشگری پزشکی و گردشگری سلامت» این تأثیرگذاری را تأیید کرده اند، اما مقایسه اختلاف بین موافقان و مخالفان در این بخش با دیگر بخش های گردشگری، نشان دهنده تردید آنها در تجسم اثرات احتمالی اینگونه اقدامات می باشد.
- فعالان سایر بخش ها مطابق روند کلی، معتقدند اقدامات اخیر آمریکا، تعداد گردشگران ورودی به ایران را تحت تأثیر قرار می دهد.
نتیجه (۲):
- هر چند مطابق یافته های قسمت اول گزارش حاضر، فعالان صنعت گردشگری انتظار دارند میزان سفرهای گردشگران خارجی به ایران در سال ۹۶ افزایش یابد، اما اطمینان بالای فعالان صنعت گردشگری در تأیید اثرگذاری اقدامات سوء آمریکا بر روی تعداد گردشگران خارجی ایران، یک زنگ خطر است و نشان می دهد که ادامه این روند سوء، فرایند تصمیم گیری و اجرایی در زمینه سرمایه گذاری و توسعه کسب و کارهای گردشگری (که عمدتاً در بخش خصوصی فعال هستند) در سالهای آینده را به طور غیرمستقیم تحت تأثیر منفی قرار خواهد داد. به منظور پیشگیری از انصراف بخش خصوصی از فعالیت های توسعه ای و یا جلوگیری از به تأخیر افتادن پروژه های سرمایه گذاری و توسعه ای گردشگری، و همچنین کاهش ریسک های احتمالی بخش خصوصی، اتخاذ تدابیری برای با همکاری سایر نهادهای ذیربط از جمله وزارت امور خارجه ضرورت دارد (رجوع شود به قسمت ۹).
۳. تأثیرگذاری عملکرد نمایشگاه بین المللی گردشگری و صنایع وابسته بر روی کسب و کارهای گردشگری
یافته های کلیدی:
- بخش اعظمی از شرکت کنندگان در این نظرسنجی اظهار کرده اند که عملکرد نمایشگاه بین المللی گردشگری و صنایع وابسته، آن چنان که باید، بر روی حوزه فعالیتی آنها تأثیرگذار است.
- تمامی حوزه های کاری در پاسخ به این سوال، درصدهای نسبتاً مشابهی دارند؛ به جز «بانک ها و بیمه ها» که اثرگذاری ۱۰۰ درصدی را گزارش کرده اند؛ و «جوامع، تشکل ها و NGOها» که درباره اثرگذاری حضور در نمایشگاه بر روی فعالیت هایشان تا حدودی تردید دارند و تقریباً نیمی از آنها معتقدند که نمایشگاه تأثیری بر روی فعالیت هایشان ندارد.
- در صورت مقایسه دیدگاه مدیران و کارکنان «کارگزاران و دفاتر خدمات مسافرتی» و «هتل ها و اقامتگاه ها» می توان گفت که گروه اول تمایل بیشتری برای حضور در نمایشگاه دارند.
- از طرف دیگر، اگرچه تعداد قابل توجهی از پاسخ دهندگان (۷۶ درصد)، از عملکرد سازمان میراث فرهنگ، صنایع دستی و گردشگری راضی هستند؛ با این حال، به دلیل اندک بودن ضریب پاسخ افراد به این سوال (حدود ۱۱ درصد)، این سوال از گردونه تحلیل حذف گردید.
نتیجه (۳):
- رضایت نسبی تمامی فعالان صنعت گردشگری از بزرگترین رویداد نمایشگاهی کشور، حاکی از اهمیت حضور آنها در چنین رویدادهایی و معرفی کسب و کار و خدماتشان می باشد. هر چند در طی مصاحبه های حضوری، از برخی جنبه های عملکردی نمایشگاه مانند عدم نوآوری، نظم و انضباط، نحوه تخصیص غرفه های سالن ها و… شکایت داشتند.
- بر اساس نتایج مصاحبه های حضوری و نظرات تکمیلی، این نمایشگاه به ویژه در ایجاد روابط تجاری در طول زنجیره تأمین، و برقراری روابط بین کسب و کارهای همکار تأثیرگذارتر از ایجاد روابط با مشتری نهایی است.
- با در نظر گرفتن نتایج فوق: اولاً بایستی این نمایشگاه هر سال قوی تر از سال گذشته برگزار شود؛ ثانیاً برنامه ها و خدمات جانبی به روزتر و مفیدتری باید به محتوای آن اضافه گردد. انجام مطالعات تطبیقی رویدادهای نمایشگاهی، یکی از راهکارهای موفقیت در این مسیر است.
۴. مهم ترین مقصدها برای سفرهای داخلی ایرانیان در سال ۱۳۹۶ از نظر فعالان گردشگری
یافته های کلیدی:
- طبق پیش بینی فعالان گردشگری، استان های «خراسان رضوی»، «مازندران»، «اصفهان» و«فارس» برترین مقصدهای سفرهای داخلی در سال ۹۶ خواهند بود.
- یافته ها حاکی از آن است که «کارگزاران و دفاتر خدمات مسافرتی» و همچنین «کسب و کارهای آنلاین»، به ترتیب، مقصدهای «خراسان رضوی» و «کیش» را مهم ترین مقصدهای گردشگران داخلی در سال سال آینده می دانند (همچنان که بخش عمده ای از خدمات گردشگری داخلی عرضه شده توسط این دو بخش، مربوط به این دو مقصد می باشد).
- «مازندران»، «فارس» و «اصفهان» نیز به ترتیب مهم ترین مقصدهای سال ۹۶ از نظر مدیران و شاغلین «هتل ها و اقامتگاه ها» می باشند.
نتیجه (۴):
- طبق پیش بینی فعالان گردشگری، گردشگران داخلی در سال ۹۶ همچنان به مقصدهای رایج پیشین، سفر خواهند کرد و در سال آینده شاهد ظهور مقصد جدیدی نخواهیم بود. هر چند بر اساس مصاحبههای حضوری و نظرات تکمیلی شرکت کنندگان در پیمایش، سفرهای طبیعت گردی و کویرنوردی در حال رونق می باشد.
- بنابراین، پیشنهاد می شود مسئولین مربوطه در مقصدهای رایج، با در نظر گرفتن محدودیت های زیست محیطی و فرهنگی، به افزایش ظرفیت های زیرساختی و روساختی، و تنوع بخشی به محصولات و خدمات گردشگری اقدام کنند تا در مدیریت و کنترل حجم بازدیدکنندگان با مشکلات کمتری مواجه شوند.
- مطابق این نتایج، مناطق دیگر برای تبدیل شدن به یک مقصد گردشگری مسیر پر فراز و نشیبی پیش رو دارند. بنابراین، باید فعالیت های توسعه ای، برنامه ریزی و بازاریابی را با جدیت بیشتری پیگیری نمایند.
۵. مهم ترین حوزه های فعالیتی گردشگری در سطح کلان به ترتیب اولویت، از نظر فعالان گردشگری
یافته های کلیدی:
- از نظر فعالان گردشگری، «سیاست گذاری» مهم ترین حوزه در سطح کلان است که به فعالیت بیشتری نیاز دارد. پس از آن، «برنامه ریزی» با اختلاف اندک در رده دوم قرار می گیرد. «آموزش نیروی انسانی» و «بازاریابی» نیز با فاصله کم، رده های بعدی را به خود اختصاص می دهند. «نظارت و ارزیابی» آخرین اولویت می باشد.
- مدیران و کارکنان «کارگزاران و دفاتر خدمات مسافرتی» و همچنین «هتل ها و اقامتگاه ها»، «برنامه ریزی» را مهم ترین حوزه ای می دانند که گردشگری ایران در آن نیازمند فعالیت بیشتری است.
- مدیران و کارکنان «سازمان های دولتی، شهرداری ها، مناطق آزاد و…»، «حمل و نقل» و «کسب و کارهای آنلاین»، نقطه ضعف گردشگری در سطح کلان را «سیاست گذاری» می دانند.
- از نظر فعالان «گردشگری پزشکی و گردشگری سلامت» نیز، ضعف اساسی گردشگری ایران، در «بازاریابی» آن نهفته است.
- از منظر اعضای «جوامع، تشکل ها و NGOها»، بیشترین فعالیت ها در سطح کلان باید در زمینه «آموزش نیروی انسانی» صورت پذیرد.
- «آموزش نیروی انسانی» در کنار «سیاست گذاری» مهم ترین حوزه های فعالیتی از نظر «راهنمایان گردشگری» می باشد.
- «مراکز آموزشی، پژوهشی و مشاوره» برخلاف دو گروه فوق، علی رغم ارتباط تنگاتنگی که با مقوله آموزش نیروی انسانی دارند، معتقدند گردشگری ایران در زمینه «بازاریابی» به فعالیت بیشتری نیاز دارد.
- فعالان «صنایع دستی» نیز هم زمان، دو حوزه «برنامه ریزی» و «بازاریابی» را در اولویت می دانند.
نتیجه (۵):
- اختلاف اندک بین ۴ اولویت نخست فعالیت های سطح کلان، حاکی از آن است که گردشگری ایران در حوزه های «سیاست گذاری»، «برنامه ریزی»، «آموزش نیروی انسانی» و «بازاریابی» از ضعف اساسی برخوردار است و بهتر است متولیان گردشگری برای اثربخشی بیشتر، این چهار حوزه را به طور هم زمان بهبود بخشند یا اقدامات ترمیمی را با در نظر گرفتن ترتیب ذکر شده و با فاصله زمانی اندکی اجرا نمایند.
- بهرحال، طبق دیدگاه فعالان گردشگری، بازبینی خط مشی ها، قوانین و مقررات مرتبط با گردشگری بسیار ضروری است که این مهم در مصاحبه های حضوری نیز مورد تأکید قرار گرفت.
- بررسی دیدگاه شرکت کنندگان در نظرسنجی به تفکیک نوع کسب و کار، به طور آشکار، مشکلاتی را در سطح کلان نشان می دهد که فعالان هر بخش با آنها دست و پنجه نرم می کنند. رفع این نقاط ضعف در سطح کلان، تا حدودی بهبود عملکرد سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری و در نتیجه رضایتمندی ذینفعان گردشگری از این سازمان را به دنبال خواهد داشت.
۶. پیش بینی تعداد گردشگران خارجی ایران در سال ۱۴۰۴
یافته های کلیدی:
- مطابق پیش بینی های حدود نیمی از فعالان صنعت گردشگری، تعداد گردشگران ورودی به ایران در سال ۱۴۰۴ رقمی بین ۵ الی ۱۰ میلیون خواهد بود.
- ۲۷ درصد نیز انتظار دارند آمار گردشگران ورودی در سال ۱۴۰۴ کمتر از ۵ میلیون باشد.
- این در حالی است که تنها ۵ درصد از شرکت کنندگان در نظرسنجی پیش بینی کرده اند که در سال هدف، ۲۰ میلیون گردشگر و بیشتر وارد ایران شوند.
نتیجه (۶):
- طبق پیش بینی بخش عمده ای از فعالان صنعت گردشگری، هدف جذب ۲۰ میلیون گردشگر (و بیشتر) در سند چشم انداز سال ۱۴۰۴تحقق نخواهد یافت.
- شایان ذکر است، شورای جهانی سفر و گردشگری (WTTC) و سازمان جهانی گردشگری (UNWTO)، نیز تعداد گردشگران ورودی به ایران را در سال ۲۰۲۶ میلادی (۱۴۰۴ شمسی) حدود ۸ میلیون تخمین زده اند که طبق گزارش حاضر، با دیدگاه فعالان گردشگری مطابقت دارد.
- بنابراین، رسیدن به هدف تعیین شده نیازمند صرف تلاش و هزینه بسیاری است.
۷. بازار هدف مطلوب از نظر فعالان گردشگری (به لحاظ تقسیمات جغرافیایی)
یافته های کلیدی:
- بیش از نیمی از فعالان گردشگری، «روسیه و اروپا» را بازار مطلوبی برای گردشگری ایران می دانند. «خاورمیانه و کشورهای همجوار» با اختلاف قابل توجهی در رده دوم قرار گرفته و «شرق آسیا» رده سوم را به خود اختصاص داده است.
- مهم ترین بازارهای هدف از نظر «مراکز تفریحی ورزشی» و «مراکز آموزشی، پژوهشی و مشاوره» به ترتیب عبارتاند از: (۱) «روسیه و اروپا»، (۲) «شرق آسیا (۳) «خاورمیانه و کشورهای همجوار».
- از نظر «راهنمایان گردشگری» نیز «روسیه و اروپا» نخستین بازار مطلوب است؛ و دو بازار دیگر یعنی «شرق آسیا» و «خاورمیانه و کشورهای همجوار» از اولویت یکسانی برخوردارند.
- اولویت بازارها برای دیگر بخش های گردشگری، از اولویت کلی پیروی می کند.
نتیجه (۷):
- چنانچه گفته شد، بیش از نیمی از فعالان گردشگری، «روسیه و اروپا» را بهترین بازارهای هدف گردشگری ایران می دانند. در این میان، با توجه به مصاحبه های حضوری با شرکت کنندگان در نظرسنجی، «اروپا» از مطلوبیت بالاتری برای جذب گردشگر برخوردار است که دلیل عمده آن، به نوع محصولی برمی گردد که ایران به عنوان یک مقصد گردشگری به گردشگران بین المللی ارائه می دهد (یعنی گردشگری فرهنگی). بنابراین، انجام اقدامات بازاریابی (اعم از تبلیغاتی و ترویجی) برای جذب هر چه بیشتر گردشگران اروپایی ضروری به نظر می رسد.
- طبق نظرات تکمیلی نظرسنجی، شاید بتوان گفت که گردشگران اروپایی از نظر درآمدزایی؛ و گردشگران خاورمیانه و کشورهای همجوار از نظر آماری (تعداد) مطلوبیت دارند.
- علی رغم روند رو به رشد گردشگری خروجی در «شرق آسیا»، طبق مصاحبه های انجام شده، ایران هنوز آمادگی پذیرایی از گردشگران شرقی را ندارد (زبان، غذا و…) و در حال حاضر بیشتر به محل کار و کسب درآمد این افراد تبدیل شده است، تا یک مقصد گردشگری برای آنان.
۸. مهم ترین عوامل تأثیرگذار بر روی توسعه سرمایه گذاری بخش خصوصی گردشگری به ترتیب اولویت، از نظر فعالان گردشگری
یافته های کلیدی:
- از نظر فعالان گردشگری، عامل «ثبات سیاسی و بهبود روابط بین الملل» از بیشترین اهمیت در توسعه سرمایه گذاری بخش خصوصی گردشگری برخوردار است. دومین عامل مهم در توسعه سرمایه گذاری بخش خصوصی، عبارت است از «تسهیل امور قانونی و کاهش موانع اداری»؛ و سومین عامل، «اعطای تسهیلات پولی، مالی و بانکی» می باشد.
- مدیران و کارکنان «هتل ها و اقامتگاه ها»، «حمل و نقل» و «سازمان ها» بیش از سایر گروه ها عامل «ثبات سیاسی و بهبود روابط بین الملل» را در سرمایه گذاری بخش خصوصی گردشگری مؤثر میدانند.
- از نظر «راهنمایان گردشگری» و «رسانه ها و خبرگزاری ها» نیز «تسهیل امور قانونی و کاهش موانع اداری» تأثیرگذارتر است.
- فعالان «صنایع دستی» و «گردشگری پزشکی و سلامت» بیشترین وزن را به عامل «اعطای تسهیلات پولی، مالی و بانکی» اختصاص داده اند.
- از نظر «مراکز آموزشی»، «تشکل ها و NGOها» و «کسب و کارهای آنلاین»، دو عامل «ثبات سیاسی» و «تسهیل امور قانونی» با نسبت های تقریباً برابر، در توسعه سرمایه گذاری بخش خصوصی اثرگذارند.
- «تضمین بازگشت سرمایه» از نظر فعالان «گردشگری پزشکی و سلامت» و همچنین «حمل و نقل»، نسبت به سایر گروه ها از اهمیت بیشتری برخوردار است.
- «مشوق های مالیاتی» در حضور چهار عامل دیگر، کمترین تأثیر را بر روی توسعه سرمایه گذاری بخش خصوصی گردشگری دارد. که در این میان، «کارگزاران و دفاتر خدمات مسافرتی» و «سازمان ها» به این عامل بیش از فعالان سایر بخش ها بها داده اند.
نتیجه (۸):
- چنانچه مشاهده شد، «تضمین بازگشت سرمایه» برای بخش هایی حائز اهمیت است که تنها قسمتی از ظرفیت آنها به گردشگری اختصاص یافته است (گردشگری پزشکی، حمل و نقل).
- به بیان دیگر، م یتوان چنین نتیجه گرفت که سرمایه گذاران بخش خصوصی گردشگری، پس از بررس یهای دقیق و اخذ مشاوره های گوناگون، تصمیم به انجام سرمایه گذاری در حوزه گردشگری می گیرند. بنابراین درباره بازگشت سرمایه خود از اطمینان نسبی برخوردارند.
- به علاوه، یافته های فوق نشان می دهند که سرمایه گذاران بخش خصوصی بیش از حمایت های مالی، در وهله نخست، نیازمند «حصول اطمینان از ثبات سیاسی و بهبود روابط بین الملل» و «تسهیل امور قانونی و کاهش موانع اداری» می باشند.
- با توجه به مصاحبه های حضوری و نظرات تکمیلی شرکت کنندگان در پیمایش، همکاری با نهادهایی چون وزارت امور خارجه (رجوع شود به قسمت ۴)، بازبینی فرایندها و ساختارها با هدف کاهش بروکراسی اداری (رجوع شود به قسمت ۵)، و تصحیح قوانین و مقررات مرتبط با گردشگری و نیز قوانین و مقررات سرمایه گذاری بخش خصوصی (رجوع شود به قسمت ۵) ضروری است؛ چنین نتیجه ای در قسمت های پیشین نیز مورد تأیید قرار گرفت.
۹. مقایسه شدت اثرپذیری صنعت گردشگری ایران از (۱) اقدامات کشورهای خارجی علیه ایران؛ و (۲) داشتن عزم ملی برای پیشرفت گردشگری
یافته های کلیدی:
- درصد قابل توجهی از شرکت کنندگان در نظرسنجی معتقدند اثر مثبت «داشتن عزم ملی برای پیشرفت گردشگری» بر روی توسعه صنعت گردشگری ایران، بیش از اثر منفی «اقدامات سوء کشورهای خارجی علیه ایران» است. تمامی بخش های گردشگری در این رویکرد اتفاق نظر دارند؛ به غیر از فعالان «گردشگری پزشکی و سلامت» که اقدامات کشورهای خارجی علیه ایران را قویتر میدانند؛ هر چند در این خصوص با تردید پاسخ داده اند.
نتیجه (۹):
- مطابق یافته های نظرسنجی و مصاحبه های حضوری و نظرات تکمیلی، «انسجام از درون»، «عزم ملی»، «داشتن برنامه های منسجم و دقیق»، «تلاش و همکاری جمعی مسئولان دولتی، فعالان بخش خصوصی و غیرانتفاعی» بسیار قوی تر از «تحریم ها و تهدیدهای کشورهای خارجی» و «جریانات منفی رسانه ای» علیه ایران است.
- این نتیجه به اضافه چشم انداز خوشبینانه ای که در قسمت نخست بدان اشاره شد، اهمیت گردشگری در اقتصاد مقاومتی (وبالعکس) را گوشزد کرده و آمادگی فعالان گردشگری برای پیاده سازی اقتصاد مقاومتی در این صنعت را نشان می دهد. بنابراین، تمامی فعالان گردشگری بایستی دست به دست هم داده و با عزم ملی، رشد و ترقی روزافزون صنعت گردشگری را رقم بزنند.
